Өнөөдөр “Цөлжилтийн эсрэг тэмцэх арга зам, инновацийг нэвтрүүлэх нь” эрдэм шинжилгээний хурал боллоо.

Монгол Улсын нийт газар нутгийн 76.8 хувь нь их бага хэмжээгээр цөлжилтөд өртсөн гэсэн судалгааг эрдэмтэд гаргасан.

Цөлжилтийг хүчтэй, нэн хүчтэй болон доройтсон гэж ангилдаг бөгөөд манай улсын хувьд цөлжилтөд өртсөн нийт газар нутгийн 6.1 хувь нь нэн хүчтэй, 17 хувь нь хүчтэй, дунд зэрэг 27.9 хувь байгаа бол сул 21 хувь байна гэсэн судалгаа гарсан байна.

Гэхдээ цөлжилтийн асуудал нь зөвхөн Монгол орны өмнө тулгамдсан асуудал биш юм. Дэлхийн бүх улс орнуудад хөрсний доройтол, цөлжилт их бага хэмжээгээр бий болсон бөгөөд тус бүртээ цөлжилттэй тэмцэх арга замыг хайсаар байна. Иймээс салбар хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, цөлжилтийн талаарх ойлголтоо нэгтгэх, цөлжилтийн эсрэг шинж, шинэлэг арга туршлагыг судлах зорилгоор “Цөлжилтийн эсрэг тэмцэх арга зам, инновацийг нэвтрүүлэх нь” эрдэм шинжилгээний хурлыг зохион байгуулж байна гэж Хил хязгааргүй нэг дэлхий ТББ-ын тэргүүн Б.Батбаатар мэдээллээ.

Хил хязгааргүй нэг дэлхий Б.Батбаатар: “Цөлжилт зөвхөн байгальд хамааралтай асуудал юм шиг ойлгож ирсэн нь буруу байсан гэдгийг бид өдөр тутмын амьдралдаа мэдэрч байна. Тиймээс одоо цөлжилтийн эсрэг хүмүүс бид юу хийх вэ гэдэгт анхаарах ёстой. Хэдхэн жилийн өмнө бид байгальд хог хаяхгүй байхыг байгаль хамгаалж байна гэж ойлгодог байсан. Гэтэл тэр цагаас хойш байгаль, экологийг хамгаалах, нөхөн сэргээх ажил шинэ түвшинд гарч ирсэн. Одоо ногоон эдийн засаг, ногоон хөгжлийг ярьж байгаа бөгөөд үүнийг ч шинэ түвшинд гаргах хэрэгтэй. Хамгийн түрүүн ногоон соёл иргэншил байх ёстой юм гэдгийг ухаарч байна. Ногоон соёл иргэншил гэдэг нь ногоон амьдрал юм. Өөрөөр хэлбэл байгаль орчин гэдгийг хүний нийгмээс тусад нь салгаж, өөрсдөө холдуулах биш байгаль бидний эргэн тойронд байгаа нэг цутгамал зүйл гэдгийг ухамсарлах цаг нь болжээ. Ер нь бол цөлжилтийн эсрэг улс орнууд том жижиг, хил хязгаар, хэл соёл , баян ядуу гэхгүйгээр хамтран ажиллах хэрэгтэй” гэв.  

• Цөлжилт, газрын доройтол ба Монгол орон
• Цөлжилт уур амьсгалын өөрчлөлт хийгээд ядуурал
• Цөлжилт нийгмийн эрүүл мэндэд нөлөөлөх нь
• Цөлжилт газрын доройтолыг эсрэг тэмцэж буй Монгол орны туршлага зарим шийдлүүд зэрэг сэдвээр санаа бодлоо уралдууллаа.

Дээр илтгэлүүдээс үзэхэд манай орон нь газарзүйн байршил, эх газрын эрс тэс уур амьсгал зэргээс хамааран дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтөд эрчимтэй өртөж байгаа 10 улсын нэг бөгөөд дулааны улиралд хур тунадасны хэмжээ буурч хуурайших, гандуу болох, цөлжих явц илүү ажиглагдах болсон байна. Мөн хүний буруутай үйл ажиллагааны нөлөөллөөс үүдэж цөлжилт эрчимжиж байгааг олон төрлийн судалгаанаас харж болохоор байна. Тэр дундаа уул уурхай, мал ахуйгаас үүдэлтэй хөрсний доройтол эрчимжиж байна. Өөрөөр хэлбэл цөлжилтийг үүсгэж байгаа гол хүчин зүйл нь хүний үйл ажиллагаа бол цөлжилтөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд иргэдийн ёс суртахууныг өөрчлөх ёстой гэж ШУА-ын Философийн хүрээлэнгийн Ёсзүй, сэтгэл судлалын салбарын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Цэрмаа “Цөлжилтийг бууруулах арга зам” Хувь хүний ёс суртахуун, үүрэг хариуцлагын асуудал” сэдэвт илтгэлдээ дурьдлаа.

Энд нэг жишээ дурьдахад...

Есдүгээр сар бол Монгол оронд жимс жимсгэнэ бүрэн боловсродог сар. Гэтэл болц гүйцээгүй жимсийг түүхийн тулд бид байгаль орчноо сүйтгэж байна. Тухайлбал, Хуш модны самар нь жил бүрийн 9-р сарын 15-аас дараа оныхоо 2-р сарын 15 хүртэл болц гүйцдэг ч самар аль хэдийнээ худалдаанд гарсан. Хуш мод нь 150-170 насалдаг бөгөөд 50 жилээс дээш насалсан модонд самар ургадаг байна. Гэтэл нас бие гүйцэж байгаль орчинд эерэг нөлөө үзүүлдэг хуш модны болц гүйцээгүй самрыг авахын тулд мунаар зохиж гэмтээх нь эргээд тухайн модны насжилтыг 30 орчим хувиар бууруулж байна. Насжилт богиносоод ирэхээд самар ургуулах болон бусад байгальд үзүүлэх нөлөө нь буурдаг байна. Энэ мэтээр иргэд бид байгаль орчноо сүйтгэж гэмтээсээр байгаа бөгөөд энэ нь зөвхөн хувь хүний ёс суртахуун, хүмүүжилтэй холбоотой асуудал гэдгийг онцолж байна.

ШУА-ын Философийн хүрээлэнгийн Ёсзүй, сэтгэл судлалын салбарын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Цэрмаа... Байгаль орчинд ээлтэй маш олон төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг ч хүн гэдгийг ойлголтыг орхигдуулдаг. Хүмүүсийн ёс суртахуунтай холбоотой нөлөөллийн ажлыг орхигдуулдаг гэсэн үг. Жишээлбэл, Ерөнхийлөгчийн санаачилсан Тэрбум мод төсөл нь маш чухал хөдөлгөөн. Гэтэл хүмүүс мод тарьж байхад нөгөө талд нь модыг устгадаг хүмүүс байж л байдаг. Өөрөөр хэлбэл модыг устгадаг биш ургуулдаг, хайрладаг сэтгэлтэй ёс суртахуунтай хүмүүсийг бий болгох нь хамгийн чухал юм. Үүнд анхаарахгүй бол байгаль орчныг хамгаалах ямар ч төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлээд үр дүнгүй болно гэсэн санаа юм. Хувь хүний ёс суртахууныг сайжруулах ёстой гэж би хэлж байгаа ч энэ бол төр, иргэн, байлгаль орчны цогц арга хэмжээ байх хэрэгтэй. Төр засаг нь хүүхдэд боловсролоор дамжуулж ёс суртахуун олгох бол иргэд үр хүүхэддээ үлгэрлэх замаар ёс суртахуунд нь зөвөөр нөлөөлөх хэрэгтэй юм” гэлээ.

Хурлын төгсгөлд өнөөдөр хэлэлцсэн  илтгэлүүд болон хуралд оролцогсодын саналыг үндэслэн зөвлөмж гаргаж БОАЖЯ болон холбогдох газруудад хүргүүлэхээр боллоо.