Эдийн засгийн байнгын хорооны мягмар гаргийн хуралдаанаар Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Баяртсайхан болон СЗХ-ны дарга С.Даваасүрэн нарыг чөлөөлөх тухай асуудлыг хэлэлцэж, гишүүдийн олонхын саналаар чөлөөлөхийг дэмжлээ. Ардчилсан намаас өнгөрсөн аравдугаар сарын 23-ний өдөр Монгол Улсыг саарал жагсаалтад оруулахгүй байх хориг арга хэмжээг аваагүй албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцох тухай албан шаардлагыг УИХ-ын дарга Г.Занданшатарт албан ёсоор хүргүүлж байсан билээ. Уг шаардлагад Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж, Монголбанкны ерөнхийлөгч Ц.Баяртсайхан, Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга С.Даваасүрэн нар нь хуулиар хүлээсэн үүрэгт ажлаа хангалттай сайн гүйцэтгээгүй, биелүүлээгүй улмаас мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэх эрсдэлтэй улс хэмээн зарлагдаж, дэлхийн тавцанд Монгол Улс унасан учир нэр бүхий дээрх албан тушаалтнуудыг цаашид ажил үүргээ гүйцэтгэх боломжгүй гэж Ардчилсан намаас дүгнэж байна гэжээ. Ардчилсан намаас тавьсан уг шаардлагын дагуу эхний ээлжинд Монголбанкны ерөнхийлөгч, Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргын албан тушаалыг чөлөөлөх асцудлыг УИХ дахь Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцлээ. Монголбанкны ерөнхийлөгчийг чөлөөлөхийг хэлэлцсэн асуудалтай холбогдуулан гишүүд дараах байр суурийг илэрхийлэв.

УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун:
-Монгол Улс “саарал жагсаалт”-д орсонтой холбоотойгоор Монголбанкны ерөнхийлөгч, Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргаар “туг тахиад” өнгөрөх юм шиг байна. Яг үнэндээ саарал жагсаалтад орохгүй байхад гүйцэтгэх засаглалын үүрэг роль өндөр. Сайд нар нь хариуцлага хүлээх ёстой. Энэ хоёр хүнийг огцруулаад байдал сайжрахгүй. Чөлөөлөөд дараагийн хүн нь ямар хүн очих вэ. Дээрдүүлэх гэж байгаад дордуулах вий гэсэн болгоомжлол байна.

УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат:
-Монголбанкны ерөнхийлөгч, СЗХ-ны дарга нарт хариуцлага тооцож байгаа юм байна. Уг нь СЗХ-ны дарга нь энд ирээд ажлаа тайлагнах хэрэгтэй байлаа. Харанхуй хүний хувь заяаг шийдчихлээ. Бидэнд буруу жишигт тогтлоо. УИХ-ын дарга эсвэл хэн нэгэнд нь нээлттэй захидал биччихвэл огцруулчихдаг болох уу. Н.Баяртсайхан захидалдаа ийм ийм сайн зүйл би хийсэн. Надад огцрох шаардлага байхгүй. Гэхдээ та нар огцруулах гэж байгаа бол огцоръё доо гэж л бичсэн байна лээ. Саарал жагсаалтад ороход нөлөөлсөн банктай холбоотой асуудал байгаа л байх. Бид Төв банкны тухай хуулийг баталж, хамтын удирдлагын тогтолцоог бий болгосон. Монголбанкны аливаа шийдвэр УЗ-ийн шийдвэр байна гээд хуульчилчихсан шүү дээ. Н.Баяртсайхан ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө өгөөгүй, хамтын удирдлага хэрэгжүүлэх газар хуулиар хариуцлага хүлээх ёстой, хамтын шийдвэрийнхээ төлөө. Гэтэл УИХ-ын дарга нь энэ нөхөр хариуцлага алдсан гээд оруулаад ирлээ. Асуудалд хуулийн хүрээнд хандаж болдоггүй юм уу. Монголбанкны алдаа, дутагдал бий гэдгийг хүлээн зөвшөөрнө. Гэхдээ бид хуультай улс бол хууль номоор нь шийдэж болдоггүй юм уу. Бүхэл бүтэн Монголын мөнгөний бодлогыг хариуцаж байсан хүн. Энд 10 уулаа суучихаад харанхуй кноп дардаг нь зарчмын хувьд буруу. Хоёрдугаарт, банк, санхүүгийн хүмүүстээ хариуцлага тооцож байгаа юм бол бусад сайд, албан тушаалтанд ч бас хариуцлага тооц. Судалгаагаар саарал жагсаалтад ороход нөлөөлсөн гол буруутан нь Засгийн газар гэж гарсан. Энд Засгийн газраас нэг ч хүн алга. Сангийн яам, ХЗДХ-ийн сайд нарт хариуцлага тооцох уу. Чих зөөлөнтэй хүмүүст нь хариуцлага тооцоод байх юм.

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:
-Монголбанк, АТГ, СЕХ бол УИХ-ын дэргэдэх байгууллага болохоос УИХ-ын даргын дэргэдэх байгууллага биш л дээ. Ядаж саарал жагсаалтад яагаад орсон бэ гэдэг санал дүгнэлтийг яагаад хэлэлцэхгүй байгаа юм. УИХ-ын даргын хувьд оруулж ирээд юунаас болов, юу нөлөөлөв, хэн оруулав гэдгийг эхлээд авч хэлэлцэх ёстой байсан. Ц.Нямдорж байхад 2011 онд яагаад саарал жагсаалтад орсон юм. Би тэр үед гишүүн байгаагүй болохоор мэдэхгүй байна. 2016 онд засаг авчхаад саарал жагсаалтад оруулахгүй байх ёстой байсан ч 2019 онд оруулчихлаа. Тэр байгууллагад Ц.Нямдорж очиж тайлан тавьсан уу. Өөрийн биеэр очиж ярих ёстой юм байгаа биз дээ. Энд суугаад МАНАН мафитай тэмцээд суух юм уу. Болохгүй байгааг яаж засъя гэж бодож байгаа вэ. ФАТФ гээд байгууллагын ажлын хэсэг гэдэг юм уу, юу гэдэг юм нэг юм байдаг. Дарга нь Ц.Нямдорж байдаг гэсэн. Тэр хүн яагаад энд орж ирээд хариуцлага хүлээе гэж хэлэхгүй байгаа юм. Бүгд тэр хүнд төмсөгдүүлчихсэн. Хар дэвтэрт нь орчихсон болоод хариуцлага ярьж чадахгүй байгаа юм уу. Саарал жагсаалтад орсон нь үнэн. Монголбанкны ерөнхийлөгчөөс асууя. Та саарал жагсаалтад орохгүйн тулд ямар ажил хийсэн бэ. Ямар буруу үйл ажиллагаа явуулсан учраас саарал жагсаалтад орсон бэ?

Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Баяртсайхан:
-Монгол Улс 2004 онд ФАТФ-т гишүүнээр элссэн. 2007 онд Монгол Улсад харилцан үнэлгээ хийсэн. Энэ үнэлгээгээр 2011 онд саарал жагсаалтад орсон. Саарал жагсаалтаас гарах эрчимтэй ажлуудыг хийсний үр дүнд 2014 онд гарсан. Үүнээс хойш 2015, 2016 оныг дамжиж харилцан үнэлгээ хийсэн. Үүний үр дүнд 2017 онд хэлэлцэж Монгол Улс хар, сараал жагсаалтад орох эрсдэл үүсээд байгааг зарлаж, даалгавар өгсөн. Энэ даалгаврыг хэрэгжүүлэхийн төлөө ажилласан. Ажилласны үр дүн ч гарсан. Техникийн талын үзүүлэлтээ өөд нь татсан гэдэг дүгнэлт авсан. Үр дүнгийн үзүүлэлтийн хэрэгжилтээр долоон үзүүлэлт хангалттай гарч дөрвөн үзүүлэлт анхаарлын тэмдэгтэй хэвээр үлдсэн. Намайг ажил авахаас өмнө шууд хэрэгжилтийн 11 үзүүлэлт бүгд муу байсан. Харин бид долоо дээр нь сайн үнэлгээ авсан.

УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатар:
-Саарал жагсаалттай холбоотой асуудал өнөөдөр гэнэт гарсан асуудал биш. Банкуудын активын чанарын үнэлгээний асуудал юу болсон бэ. Банкуудын өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлсэн үйл явц ФАТФ-ын тавиад байгаа асуудалтай холбоотой юу. Монголбанкны зүгээс эдгээр дөрвөн асуудлыг шийдэхэд ямар гарц байна гэж харж байна вэ.

Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Баяртсайхан:
-Манай улс ОУВС-гийн хөтөлбөрт байгаа. Хөтөлбөрийн дагуу 14 банкинд активын чанарын үнэлгээ хийсэн. Бүх банкинд өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлэх даалгавар өгсөн. Банкууд өөрийн хөрөн­гөө нэмэгдүүлсэн. Үүний дагуу банкуудад аудит хийсэн. Бид есдүгээр сарын 25-нд эцсийн тайланг хүлээн авсан. Монгол Улсыг саарал жагсаалтад оруулах шийдвэр наймдугаар сард гарчихсан байсан. Их-7-гийн уулзалт дээр Монгол Улсыг саарал жагсаалтад оруулах шийдвэр гарсан. Өрнөдийн нөлөө бүхий долоон улсын тэргүүн уулзсан. ФАТФ бол Их-7-гоос байгуулсан байгууллага. Их-7-оос гаргасан шийдвэрийг ФАТФ хэрэгжүүлнэ. Харин банкуудын аудитын дүнг есдүгээр сард авсан. Энэ хоёрыг хооронд нь битгий хутгаасай гэж хүсч байна.

УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр:
-Төв банк бол Үндсэн хуулийн байгууллага. Н.Баяртсайханы хувьд Монгол Улсын эдийн засаг маш хүнд байх үед ажлаа авсан. 2016 оны сонгуулийн дараа эдийн засаг ямар нөхцөлтэй байсныг бид амархан мартжээ. Өнөөдөр эдийн засгийн эерэг өөрчлөлтүүд олон гарсан. Мөн эрхзүйн шинэчлэлийг ч хийсэн. Валютын ханшийг Монголбанк дангаараа шийдчихдэг асуудал биш. Н.Баяртсайхан маш сайн эдийн засагч. Би олон жил хамтарч ажиллаж байсны хувьд хөдөлмөрч зүтгэлтэй, төрийн хүн гэдгийг нь мэднэ. Монголын төр энэ хүнийг дутуу ашиглаж байна. Маш их зүйл хийх боломж байсан. Манай хөгжлийн саадын нэг жишээ нь боловсон хүчний тогтвортой бус байдал. Сайн ажилласан хүнээ урамшуулж шагнаж чаддаггүй, муу ажилласан хүндээ хариуцлага тооцож чаддаггүй. Би Н.Баяртсайханыг муу ажилласан гэж хэлэхгүй. Саарал жагсаалтад Н.Баяртсайханаас болж орсон гэвэл том эндүүрэл болно. Монголын төр зүтгэсэн хүндээ халтай гэдэг. Н.Баяртсайхан үнэхээр зүтгэсэн. Энэ хүний урмыг хугаллаа.