Фордо дахь газар доорх байгууламжид уран баяжуулах ажлаа сэргээхээр шийдвэрлэсэн Ираны талаар АНУ хэлэлцэж байна гэж Төрийн департаментын төлөөлөгч хэлснийг РИА Новости агентлаг дамжуулжээ. Америкийн гадаад хэргийн яам Тегеранд “дээд хэмжээгээр шахалт” үзүүлнэ гээд, дэлхий дахины хамтын нийгэмлэг энэ жишээг дагахыг уриалсан байна.
“Харамсалтай нь Иран улс уран баяжуулахаа үргэлжлүүлнэ гэсэн нь нэг их гайхмаар зүйл биш. Тэд ямагт үүгээр заналхийлж, цөмийн шантаж үзүүлэхийг оролддог. Ираны талаар олон улсын цөмийн эрчим хүчний байгууллага МАГАТЭ-гийн явуулж байгаа бодлогыг бид дэмжиж, МАГАТЭ энэ талаар цаашид юу гэж мэдээлэхийг хүлээж байна” гэж Төрийн департаментын төлөөлөгч хэлжээ. Түүнийхээр бол Фордогийн талаарх энэ шийдвэр нь “Зорилгоос ухарсан том алхам” гэнэ. Эх сурвалж “Иран эхлээд Фордод уран баяжуулах нууц ажил эрхлэхэд зориулан бэхэлсэн газар доорх байгууламж барьсан”, тэндээ уран баяжуулж эхэлсэн нь “Олон улсын хамтын нийгэмлэгийг дарамталж байгаа Ираны бас нэг оролдлого” гэжээ.

“Иранд уран баяжуулах хөтөлбөрөө өргөжүүлэх ямар ч тодорхой шалтгаан байхгүй, Фордо болон өөр газарт ингэж уран баяжуулж байгаа нь ердөө цөмийн дарамт шахалт үзүүлж улс төр эдийн засгийн хурцадмал байдлыг гүнзгийрүүлэх ганцхан зорилготой” гэж тэр хэлсэн байна.
Ярилцагч цааш нь “Тогтворгүй байдал үзүүлж байгаа Иранд бид дээд зэргийн дарамт шахалт үзүүлэхээ үргэлжлүүлэх болно” гэжээ. Тэр бас Ираны ийм алхмаасаа ухарч байна гэснийг худал мэдээлэл гэсэн байна. “Иран энэ судалгааныхаа явцад шинэ центрифуг гаргаж авсан байж болох юм. Ингэснээр тэд цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэхэд шаардлагатай хугацаагаа богиносгохыг эрмэлзэж байгаа байх” гэж АНУ-ын Төрийн департаментын төлөөлөгч хэлжээ.

Тэрээр эцэст нь “Ираны дэглэм цөмийн хөтөлбөрөө өргөжүүлэх заналхийллийн эсрэг Олон улсын хамтын нийгэмлэг санал нэгдэх ёстой” гэжээ.
Тегеран арваннэгдүгээр сарын 6-наас эхлэн Фордод уран баяжуулж эхэлсэн юм. Ираны Ерөнхийлөгч Хасан Роухани өмнө нь энэ өдрөөс эхлэн Тегеран цөмийн хөтөлбөрийн талаар хүлээсэн үүргээсээ татгалзаж Фордо дахь байгууламжид центрифуг ашиглаж эхлэхээ мэдэгдэж байсан юм.
Иран эхлээд өөрийнх нь цөмийн хөтөлбөрийн тухай хэлэлцээрээс АНУ гарсан 2018 оны тавдугаар сарын 8-наас цөмийн хязгаарлалтаас татгалзаж байгаагаа мэдэгдсэн юм. Улмаар Ираны цөмийн хөтөлбөрийн талаарх Хамтын гүйцэтгэх төлөвлөгөөний уран баяжуулах, хүнд ус гарган авахтай холбоотой анхан шатнаас татгалзсан юм. Ингэснээр Иран баяжуулсан ураны нөөцөө 300 кг болгож нэмэгдүүлжээ. Үүний дараа Тегеран долдугаар сарын 7-нд цөмийн хэлэлцээрийн хоёр дахь шатны үүргээсээ татгалзаж улс орондоо хэрэгцээт хэмжээгээр уран баяжуулахаа мэдэгдсэн байна. Цөмийн хэлэлцээрээр 3.67 гэсэн хязгаар тогтоосон байхад Ираны баяжуулсан ураны хэмжээ 4.5 хувьд хүрсэн юм.
Өнгөрөгч есдүгээр сарын эхээр Иран цөмийн хэлэлцээрээр хүлээсэн үүргээсээ дөрөв дэх удаагаа татгалзаж хэлэлцээрт заасан хэмжээгээр цөмийн судалгаагаа хязгаарлахгүй, хэд хэдэн центрифуг ажиллуулахаа мэдэгдээд байна.